د ادارې او مديريت تشریحي قاموس
څرګنده خبره ده چې په اوسني وخت کې د هرې څانګې ادبیات ډېر بډای او پراخ شوي دي؛ په تېره بیا نوې عامه اداره او علمي مدیریت د نویو تالیفاتو او څېړنو په رامنځته کېدو د لغاتو او اصطلاحاتو له پلوه د لویې زېرمې لرونکی شوی دی
د ادارې او مدیریت اصطلاحات نه یوازې په عامه اداره او مدیریت، بلکې په ټولو نورو علومو کې هم اهمیت لري. دا ځکه چې اوس هره څانګه مدیریت کولو، پلان کولو، ارزونې، تنظیم، له نورو سره مفاهمې، راپورونو جوړولو او د معیارونو تر لاسه کولو ته ضرورت لري. د کار دغه ساحې ځانګړي اصطلاحات او مفاهیم لري. یو مدیر به تر هغو بریالی نه وي چې پر مفاهیمو او اصطلاحاتو پوه نه وي، له هغو څخه لازمه مانا وانخلي او هغه سم ونشي کارولی. دغه هدف ته د رسېدو لپاره نه یوازې یوې ساده لغتنامې (glossary)، بلکې تشریحي قاموس (ډکشنري- سیندګي) ته اړتیا ده. دغه قاموس د ادارې او مدیریت تشریحي قاموس دی. هره ډکشنري چې د یوه لوی مقصد لپاره لیکل کېږي، نو خامخا به لږه یا ډېره تشریحي وي. یانې که د یوې اصطلاح یا لغت مانا ښودل کېږي، پکار ده چې د تعریف، شواهدو او مثالونو له لارې لږ څه توضیح هم شي او د واحد مدخل بېلابېلې ماناوې او ترکیبونه یې معرفي شي. (د قاموس لیکنې په بحثونو کې هغه کلیمه مدخل بلل کېږي، چې په قاموس کې باید مانا او توضیح شي.)
عامه اداره یوه ټولنیزه څانګه ده، ځينې اصطلاحات یې په حکومتولۍ او مدیریتي دندو کې ځانګړې مانا پیدا کوي چې د ادارې او مدیریت د علومو اصطلاح بیا له لغوي مانا سره یوڅه توپیر لري، نو د دې لپاره چې د دې ډول کلمې پر مانا او د استعمال پر ځای لا ښه پوه شو، باید یو مثال او توضیح هم ورکړل شي. د دغسې مقصد لپاره د ادارې او مدیریت د قاموس مؤلفان یوه جمله د بېلګې په توګه راوړي، دوی دغې جملې ته «د قاموس مثال» وایي.
دغه قاموس د دوو ژبو قاموس یا ډکشنري ده، ځکه چې په انګلیسي او پښتو لیکل شوې ده. نو په انګلیسي -پښتو قاموس کې چې «قلم» ته «pen» ولیکو، د دوه ژبې ډکشنري مقصد پکې پوره کېږي؛ خو ډېره به ښه وي چې په دغه دویمه ژبه (پښتو) کې به «قلم» تعریفوو. دغه راز که ډکشنري لږ مفصله وي، نو د قلم ډولونه به راوړو. د «خودرنګ» او «خودکار» فرق به کوو، د «توش» په شمول د نوې زمانې قلمونه به یادوو او پر دې به هم غږېږو چې په تېرو زمانو کې څه ډول قلمونه وو.
په اداره، مدیریت، سازمان او په مجموع کې په اداري او سازماني چارو کې پوهاوی او اړیکې اساسي رول لري. اداري اصطلاحات د ادارې ژبه ده. کارکوونکي، مدیران او د عامه خدماتو مامورین چې پر اصطلاحاتو او د پوهاوي پر ابزارو حاکمیت او تسلط ونه لري، عامه خدمات نه شي اجرا کولای.
د کتاب لیکوال وايي، څومره چې ما ته د اداري اصلاحاتو او ملکي خدمتونو د روزنیزو دورو او د عامه ادارې او پالیسۍ په پوهنځي کې د تدریس له تجربې څخه ثابته شوې ده، موږ په دغو ټولو ساحو کې اصطلاحاتو ته ضرورت لرو. زموږ د عامه ادارې کارکوونکي او کادرونه باید د ادارې پر ژبه پوه او د رسمي- اداري ادبیاتو او لغاتو دایره یې پراخه وي. د دوی د افادې قوه په همدې پورې اړه لري. څو چې ولس د ادارې پر اهدافو پوه نه شي، له حکومتولۍ سره یې اړیکې نه شي تامینېدای.
دغه ډکشنري یا قاموس د عامه ادارې او سازمانونو د کارکوونکو د مفاهمې مهارت لوړوي او دوی ته ژبه ور زده کوي. دوی لابیګرۍ ته چمتو کوي، د دوی د لیکنې مهارت او د افادې قدرت اوچتوي او د مسایلو په پوهېدو او درک کې یې وړتیا زیاتوي. له محصلانو، زده کوونکو او څېړونکو سره هم په همدې برخو کې ډېره مرسته کوي. له دې پرته د ادارې اساسي اسناد جوړول (راپور، پلانونه، پالیسي، د مرام او هدف ښودل، مکتوب، پیشنهاد او…) ټول د ادارې پر ژبه د پوره حاکمیت غوښتنه کوي چې هغه د ډکشنري په مرسته بډایتوب موندلای شي.
مینهوال کولای شي یاد کتاب پر اکسوس سربېره، د ښار له نورو لویو کتابپلورنځیو هم په مناسب قېمت تر لاسه کړي.
