په هرات ښار کې د خواجه غلتان ولي زیارت
د هرات نوم په عجیبه توګه د عارفانو او اولیاوو له خاورې سره تړلی دی. ښايي همدا لامل وي چې د دغه ښار په هره کوڅه کې د تاريخ د مشهور عالم، امام زاده، شاعر او تصوف د نقشو نښانونه ليدلی شئ او يا هم د سترو عارفو علماوو او متصوفینو د قبرونو زيارت کولی شئ.
د دغه ښار د خلکو عاطفي او دیني اړیکي د طریقت له مشرانو او پیرانو سره کله کله دومره ژورې ریښې لري چې د حق او باطل په نظر کې له نیولو پرته د خپلو ستونزو د حل په برخه کې دوی ته کلکه عقیده لري. خلک د دغو فقهاوو او اولیاوو له قبرونو څخه د خپلو دعاوو د قبلېدلو او د دوی د ستونزو د حل لپاره کار اخلي. دغه باور چې د هرات ښار په لوېديځه څنډه کې د يوه فقيه قبر خپل زيارت کوونکي دې ته اړ کړي چې په زیارت کې يې ځانونه ورغړوي. ډیری خلکو چې دغه زیارت یې له نږدې نه دی لیدلی د هغه څه په اړه یې نظر بدل شوی چې فکر یې کاوه دا دروغ او خیال دی.
د هرات د اطلاعاتو او کلتور رياست د معلوماتو پر بنسټ، شيخ يحيى د عمار شاجستاني زوى، چې په خواجه غلتان مشهور و، د څلورم او پنځم هجري لمريز کال تر منځ په هرات کې اوسېده. هغه ته د خواجه عبدالله انصاري د استاد نوم یاد شوی دی چې په ۴۲۲ هجري کې په دغه ولایت کې وفات شوی دی. په هرات کې د تاريخي آبداتو رئيس زلمی صفا وايي چې د خواجه غلتان په اړه له شفاهي روایات داسې دي چې کله يې هرات ښار ته د ننوتو پر مهال د دغه ښار پر خاوره قدم کېښود د فقهاوو اوعلماوو دربار ته سپکاوی ګاڼه. د ښاغلي صفا په وینا له همدې امله شیخ یحیی پرېکړه وکړه چې خپلې میرمنې هرات ته راولي او له همدې امله يې په هغه ځای کې ومړ چې اوس يې په کوم ځای کې قبر دی. له هغه وروسته د هرات دغه متقي متصوف د خواجه غلتان په نوم مشهور شو او مقبره يې د زرګونو کسانو د زيارت ځای شو چې د هېواد له ګوټ ګوټ څخه او کله ناکله له بهر څخه هم زيارت کوونکي د دغه زيارت لپاره ورځي. د هرات د يو شمېر اوسېدونکو په منځ کې د خواجه غلتان د مقبرې په معجزې باور ډېر ژور دی .
خو خواجه غلتان څوک دی؟ د هرات د اطلاعاتو او کلتور رياست د معلوماتو پر بنسټ، شيخ يحيى د عمار شاجستاني زوى، چې په خواجه غلتان مشهور و، د څلورم او پنځم هجري لمريز کال تر منځ په هرات کې اوسېده. هغه ته د خواجه عبدالله انصاري د استاد نوم یاد شوی دی چې په ۴۲۲ هجري کې په دغه ولایت کې وفات شوی دی.