د هرات ښایسته ولایت او ښکلی ښار دلته درپېژنو
هرات ولایت د افغانستان په لویديځ کې پروت هوار او سوداګریز ښار دی.
د هرات ولايت د افغانستان په لوېديځ كې پروت دى، چې د بحر له كچې څخه ۹۳۳متره لوړ پروت دى. د ۲۰۰۶ز كال د سرشمېرنې له مخې د ۳۴۹،۰۰۰ وگړو په درلودو سره د كابل، جلالكوټ، كندهار او مزار شريف ښارونو په څېر له لويو ښارونو څخه وشمېرل شو. د هرات ولايت اصلي اوسېدونكي پښتانه دي، چې زياترو يې خپله ژبه له لاسه وركړې او په پاړسي او هراتۍ گړدود غږېږي. دارنگه تاجكان، پارسيوانان هم پكې اوسېږي.
هریرود د همدغه ولايت له ښار له څنډې څخه تېرېږي.
ددغه ولايت د گرځنده ټېليفون مخكې شمېر (۰۴۰)(۰۰۹۳) دى.
هَرَیوه Haraiva
په اوستا كې: هَرَیووه Haraiova
په یونانی ژبه: آرِیا Areia
به لاتینی ژبه: آریا Aria
د سکندر مقدونی په پېر كې : «سکندر د آریا ښار» Alexandria Aria
په ساسانی پير كې: هَری
د هرات ښار د يوې سترې تاريخي كلا په توگه د مقدوني سكندر له خوا جوړ شو. هرات مخكې له دې چې بحري لارې وميندل شي، د هند او منځنۍ اسيا د لارې پر سر پروت ؤ، نو لدې امله يې ستراتيژيك اهميت درلود. د هخامنشيانو په پير كې د هريرود غاړې د هريوا په نامه يادې شوې دي. د ساسانيانو په پير كې دا سيمه د هري په نامه ياده شوې، او د ساسانيانو له مهمو پوځي او سيمه اييزه سرحدي سيمه وه، چې له هيطله سره به يې د سنگر په توگه كاروله. دغه سيمه د درېيم خليفه عثمان رضي الله عنه په پېر كې فتحه شوې چې د فتحې كال يې ۳۱هجري قمري او ۶۵۰ز اټكل كېږي. په دغه سيمه كې د نستوريانو يوه ډله عيسويان اوسېدل چې ددې سيمې په فتحې سره هغوي هم ايمان راوړ او مسلمانان شول. د عربو په پير (منځنيو پېړيو) كې هرات د هغه وخت د افغانستان (خراسان) يو له مهمو ولاياتو څخه شمېرل كېده. او د اسلامي تصوف او زهد له مهمو مركزونو څخه ؤ. د نقشبندي او چشتي كړۍ صوفيان د وزارت او صدراعظمۍ تر څوكيو پورې رسېدلي ول. د وخت نامتو صوفي خواجه عبدالله انصاري زيارت هم په همدې ښار كې دى چې د تېموري شاهرخ واكمن په امر جوړ شوې دى. جامي، امام فخر الدين رازي او خواجه محمد ابوالوليد زيارتونه هم په همدې ښار كې موقعيت لري.
د هرات ولايت د اداري وېش له مخې په لاندې ولسواليو وېشل شوې دی.
کارخ ولسوالۍ(کرخ)
کوهسان ولسوالۍ(کهسان)
زنده جان ولسوالۍ(زندجان)
شين ډنډ ولسوالۍ(شینډنډ)
اوبې ولسوالۍ(اوبه)
هرات ولايت په ځينو ليكنو كې د اولياؤ په خاوره يادېږي. دا لرغونی ولايت يو وخت د پوهې او فرهنگ مركز ؤ. د وخت نامتو پوهان په دغه ولايت كې زوكړي دي او همدلته روزل شوي. په لاندې ډول د ځينو نامتو اولياؤ نومونه يادوو:
د هرات پير (خواجه عبدالله انصاري
سرچینه (ویکیپيډیا)
تگ
